Meerjarenagenda

Dit is de jaarlijkse update van onze Meerjarenagenda. Daarin kijken we vooruit naar de ontwikkelingen voor het komende jaar en delen we onze plannen met u.

2025 belooft een uitdagend jaar te worden. Als sector zijn we volop in transitie en liggen we op koers om de diverse mijlpijlen te realiseren. Daar zetten we ook in 2025 vol de schouders onder. We zijn immers niet voor niets volgens Mercer het beste pensioenstelsel ter wereld. Daar werken we als sector voor miljoenen Nederlanders hard aan. En dat doen we inmiddels in bijzonder onrustige tijden waarin niet alleen binnen onze sector veel verandert, maar ook in de wereld om ons heen.

Door toenemende polarisatie en oorlogen is de wereld onrustig en zelfs wat chaotisch. Voor veel mensen geeft dat zorgen over de toekomst. Die zorgen deel ik. Dichterbij huis merken we bovendien de toenemende druk vanuit (social) media, achterban en politiek op ons werk. De transitie naar het vernieuwde stelsel, de beleggingsactiviteiten van pensioenfondsen; het wordt nauwlettend gevolgd. Dat is terecht, want het gaat om grote veranderingen en niet iedereen kan daar gemakkelijk in mee. Daarom werken we als sector zo zorgvuldig aan deze transitie, want die is in het belang van miljoenen deelnemers, jong en oud.

De onrust in de wereld hebben we helaas niet in de hand, maar wel de koers die wij als sector voor onze deelnemers varen. En daarvoor dienen we stevig aan het stuurwiel te blijven staan. Onze missie is een waardevol pensioen, nu en in de toekomst voor werkenden en gepensioneerden. Met beleggingen die gericht zijn op zowel een goed pensioen als een leefbare wereld. Als sector dragen we daar heel bewust ons steentje aan bij.

De Pensioenfederatie heeft in 2025 weer het nodige op stapel staan om pensioenfondsen daarbij te ondersteunen. Bij de transitie, maar ook bij vele andere ontwikkelingen die voor de pensioensector relevant zijn. U leest het in deze jaarlijkse update.

Zoals elk jaar nodig ik u uit om door de update te scrollen, zodat u samen met ons goed geïnformeerd dat belangrijke jaar in kunt navigeren. Wilt u aansluiten bij een initiatief, of heeft u vragen? Laat het ons weten. Zo houden we ook in 2025 samen koers, voor een waardevol pensioen, nu en in de toekomst.

Ger Jaarsma
Voorzitter

Onze koers tot en met 2026 leest u in onze Meerjarenagenda. Daarin staan de grote thema’s benoemd waar we voor pensioenfondsen en het pensioen van miljoenen Nederlanders op inzetten. Onderweg kijken we ook naar nieuwe ontwikkelingen binnen en buiten de sector en de impact daarvan op pensioenfondsen. Waar deze tot verschuivingen kunnen leiden en impact hebben op de pensioensector, nemen we ze mee in onze plannen voor het aankomende jaar.

Het Nederlandse pensioenstelsel is nog steeds het beste ter wereld volgens Mercer. Daar werken we hard aan en zijn we als sector natuurlijk trots op. Alles is erop gericht om voor deelnemers, werkgevers en gepensioneerden zo goed mogelijk te presteren. Dat doen we in toenemende mate in uitdagende omstandigheden gezien de onrustige en instabiele wereld om ons heen.

De Pensioenfederatie ondersteunt pensioenfondsen in diverse grote veranderingen en uitdagingen. Dat doen we als vereniging van pensioenfondsen vanuit onze missie ‘samen voor een waardevol pensioen nu en in de toekomst’. Daarbij is rendement op beleggingen natuurlijk belangrijk. En ook de wijze waarop wij als sector maatschappelijk bijdragen aan een gezonde, leefbare wereld, vanuit collectiviteit en met een stukje solidariteit. Dat maakt pensioen waardevol. Dat brede palet staat voor onze sector in 2022-2026 voorop.

Met volledige focus zetten we onze koers voort. Daarbij kijken we ook vooruit en spelen we wendbaar in op ontwikkelingen wanneer dat nodig is. In de jaarlijkse update benoemen we de recente ontwikkelingen en geven we de highlights van onze plannen voor het aankomende jaar.

De pensioensector wacht in 2025 een spannend jaar. De transitie naar het nieuwe stelsel gaat de volgende fase in, de eerste koplopers stappen over. Daarnaast zien we een sterk veranderd politiek krachtenveld in Nederland en Europa, met toenemende onrust en conflicten in de wereld om ons heen. Er wordt daarbij steeds vaker naar de pensioensector gekeken voor investeringen in Nederland of in specifieke sectoren. Voor 2025 is de uitdaging om als pensioensector, samen met elkaar, goed op koers te blijven. Stabiliteit, zorgvuldigheid en focus zijn daarvoor belangrijke sleutelwoorden.

Volgende fase in de transitie naar het vernieuwde stelsel

In 2025 stappen de eerste pensioenfondsen over naar het vernieuwde stelsel en zijn daarmee de pioniers. Zij bereiden de weg voor die alle pensioenfondsen daarna (in 2026 -2028) gaan bewandelen.

De eerste overstap en indiening van de vereiste implementatieplannen staan in 2025 centraal. Daarbij gaat zorgvuldigheid boven snelheid. De kleine groep koplopers staat nu aan de lat, maar we bereiden ons in 2025 ook al voor op de piek die we in 2026 verwachten en op de ondersteuning van pensioenfondsen na het invaren. Het is goed om te zien dat we als sector intensief met elkaar samenwerken om deze majeure en complexe operatie te realiseren. Daar hoort voor pensioenfondsen uiteraard ook het uitvragen van deelnemersvoorkeuren bij en kijken we nu al naar de toekomstige governance die past bij pensioenfondsen na de transitie. We hebben er vertrouwen in dat op 1 januari 2028 alle pensioenfondsen evenwichtig en zorgvuldig zijn overgestapt naar het vernieuwde stelsel.

Verschuivingen politiek krachtenveld

Zowel in Nederland als Europees is het politieke landschap flink verschoven. Dat hoeft voor de pensioensector niet urgent iets te betekenen. Maar een stabiel en evenwichtig beleid heeft wel nadrukkelijk onze aandacht gezien de grote opgave waar de pensioensector mee bezig is.

Nederland

In het hoofdlijnenakkoord heeft het Nederlandse kabinet niets vastgelegd over pensioenen. De transitie loopt door zoals afgesproken in de Wet toekomst pensioenen. Onze prioriteit en focus blijft dat de sector voldoende rust en stabiliteit heeft om de omvangrijke en complexe transitie naar het nieuwe stelsel succesvol te realiseren. We volgen politieke ontwikkelingen op de voet en voorzien partijen van informatie wanneer dat relevant is voor het debat. Daarbij hebben we ook aandacht voor impactvolle thema's die tijdens het invaren van pensioenfondsen langs komen, zoals pensioenaansluiting van schijnzelfstandigen.

Europa

Ook in Europa zijn inmiddels een nieuw parlement en Commissie aangetreden, met nieuwe politieke prioriteiten. De focus komt meer te liggen op Europese defensiesamenwerking en concurrentiekracht, minder op de groene transitie. Grote investeringen in innovatie zijn nodig. Daarvoor wordt nadrukkelijk gekeken naar private financiering door pensioeninstellingen. Nederlandse pensioenfondsen kunnen daar nu al een bijdrage aan leveren, maar in veel Europese landen zijn de tweede en derde pijler klein. De vraag is of de EU een rol kan spelen bij de ontwikkeling daarvan, bijvoorbeeld door het aanmoedigen van auto-enrolment, het fiscaal faciliteren van pensioensparen door lidstaten en het ontwikkelen van nieuwe Europese pensioen- en spaarproducten.

EIOPA bepleit dat, naar voorbeeld van mijnpensioenoverzicht.nl in Nederland, in meer Europese landen pensioenoverzichten worden aangeboden aan deelnemers. Ook blijft er in de komende periode Europese aandacht voor digitalisering van de financiële sector en wordt onderhandeld over wetgeving op datadeling (FiDA). Verder overweegt de Europese Commissie maatregelen te nemen voor verantwoorde toepassing van kunstmatige intelligente in de financiële sector.

Voor alle pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties start 2025 met het voldoen aan de vereisten van DORA, de Verordening voor digitale operationele weerbaarheid. Daarnaast zal komend jaar de herziening van IORP-II, de pensioenfondsrichtlijn, en de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) van start gaan.

Toenemende geopolitieke spanningen

We leven in toenemende mate in een onrustige wereld. Ook voor de pensioensector is het belangrijk om deze ontwikkelingen nauwlettend te volgen. Daarbij gaat het niet alleen om financiële risico's, maar ook om maatschappelijke thema's en voor de samenleving ontwrichtende gebeurtenissen.

De Pensioenfederatie monitort de ontwikkelingen en roept pensioenfondsen op om dat ook actief te (blijven) doen. De zorgen over toenemende geopolitieke spanningen leest u de afgelopen jaren steeds in onze updates. Helaas nemen de spanningen en conflicten in de wereld verder toe en zien we ook in het economisch beleid van landen verschuivingen naar meer protectionisme en sancties. Tot nu toe is de impact op de pensioensector beperkt gebleven. Maar als de onrust in de wereld verder escaleert, en die zorg is er, dan kan dat op termijn wel degelijk impact hebben op het beleggingsbeleid van pensioenfondsen. Pensioenfondsen dienen de komende jaren in hun risicobeleid er nadrukkelijk rekening mee te houden dat onder meer op het gebied van geopolitiek, economisch beleid en klimaatverandering, grote verschuivingen gaande zijn in de wereld. Het geeft een nieuwe en onzekere realiteit.

Roep om meer investeringen in Nederland en Europa

Steeds vaker wordt naar de pensioensector gekeken voor specifieke investeringen in maatschappelijke vraagstukken en sectoren. Deze ontwikkeling zal ook in 2025 een belangrijke rol spelen.

Nederland staat voor een aantal grote opgaven zoals woningbouw en energietransitie. Dat vraagt om forse investeringen. Ook in Brussel wordt gekeken naar private investeringen met als doel om de concurrentiekracht van Europa te vergroten. De pensioensector kan en wil daar als lange termijn belegger aan bijdragen waar dat rendabel is en maatschappelijke doelen dient. Pensioenfondsen zijn naast financiële, immers ook sociale en maatschappelijke organisaties. Dus waar dat kan zien we als sector graag dat beleggingen naast een goed rendement ook sociaal en maatschappelijk rendement opleveren. Zodat werkenden en gepensioneerden, nu en straks, van een goed pensioen in een leefbare wereld kunnen genieten. De pensioensector denkt actief mee over hoe meer investeringen in deze en andere cruciale sectoren mogelijk gemaakt kunnen worden. Daarvoor is de juiste schaal, structuur en organisatie nodig. Dat kan alleen met regie vanuit de overheid en daarover zijn we als sector volop in gesprek.

Nu de Wet toekomst pensioenen sinds 1 juli 2023 van kracht is, zijn we als sector volop bezig met de implementatie. De stip aan de horizon voor de overstap ligt tussen 2025 en 2028. Dat is een spannende periode voor de hele sector. Bovendien loopt tijdens deze transitie de pensioenuitvoering, inclusief dienstverlening, van de huidige pensioenregeling gewoon door. Dat betekent dat we veel werk moeten verzetten om zowel de huidige uitvoering als de overstap zo soepel mogelijk te laten verlopen voor deelnemers.

Implementatie van de Wet toekomst pensioenen

Pensioenfondsen moeten voor 1 januari 2028 de nieuwe premieregelingen conform de Wet toekomst pensioenen implementeren. De transitie is een complexe operatie. De Pensioenfederatie faciliteert uitwisseling van kennis en ervaringen tussen pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties. Daarvoor organiseren we ook in 2025 weer diverse webinars, Teams-sessies en fysieke bijeenkomsten. De transitie dient zorgvuldig voorbereid te worden. Dat kan alleen als voldoende duidelijk is wat de wet en toezichthouders van pensioenfondsen vragen. De Pensioenfederatie houdt ook de komende periode actief de vinger aan de pols bij pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties. We inventariseren aandachtspunten voor de transitie en nemen initiatief voor gezamenlijke oplossingen. We nemen daarvoor ook deel aan het Platform Pensioentransitie van DNB en AFM om sector brede aandachtspunten en dilemma’s te kunnen bespreken.

De invoering van de Wet toekomst pensioenen en de Wet pensioenverdeling bij scheiding leiden tot grote veranderingen bij het nabestaandenpensioen. De Pensioenfederatie monitort de implementatie en of de veranderingen goed uitvoerbaar zijn voor pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties.

De sector is nog steeds in afwachting van de behandeling van de wetsvoorstellen keuzemogelijkheden bij nabestaandenpensioen (NP) en de Wet pensioenverdeling bij scheiding (Wps). Het wetsvoorstel Herziening bedrag ineens is naar verwachting vanaf 1 juli 2025 van kracht. Daarmee wordt het voor deelnemers mogelijk om op pensioendatum tot 10 procent van het opgebouwde pensioen in een keer op te nemen. We zullen onze aandacht bij deze voorstellen en wetgeving vooral richten op uitvoerbaarheid, flankerend overheidsbeleid (bij het bedrag ineens) en het onderling delen van kennis.

Reputatie en Publiekscampagnes

De wereld rondom pensioenfondsen is onrustig en in verandering. Deze ontwikkelingen dragen bij aan toenemende druk vanuit (social) media, achterban en politiek op onze sector. Dat raakt ook aan de transitie naar het vernieuwde stelsel en onze beleggingsactiviteiten. Het is daarom van belang dat we actief blijven samenwerken aan de reputatie van de pensioensector. Als belangenbehartiger heeft de Pensioenfederatie een stevige positie bij ambtelijke, politieke en media stakeholders. Om de belangen van de sector ook in de komende periode goed te behartigen zullen we ons en de sector nadrukkelijk positioneren. Zo zullen we actief en regelmatig communiceren over de thema’s pensioen en verantwoord beleggen. Daartoe wordt ook de samenwerking tussen de disciplines woordvoering en public affairs in 2025 verder geïntensiveerd.

Ook zetten we diverse campagnes in om aandacht te vragen voor pensioen en om correcte informatie te kunnen delen met verschillende doelgroepen en hen te activeren. In de campagne
‘Bouwen aan vertrouwen’ vragen we via sociale media aandacht voor pensioen bij volwassenen van 35 jaar en ouder en biedt de website www.pensioenfondsen.nl informatie over de werking van pensioenfondsen en het tweede pijlerpensioen in Nederland. Voor jongvolwassenen (25-35 jaar) is er vanaf 2025 de campagne en gelijknamige website ‘Geldvoorlater.nl’. Daarin spreken we met hen op een eigentijdse en herkenbare manier over pensioen en life events. Voor jongvolwassenen tot 25 jaar, bijvoorbeeld op het MBO, bieden we financiële educatie. Sinds 2024 geldt immers de verlaagde opbouwleeftijd van 18 jaar. Onder studenten aan hogescholen en universiteiten promoten we daarnaast ook het werken in de pensioensector. De sector kan de komende jaren nieuw en divers talent goed gebruiken.

Governance van pensioenfondsen

De overgang naar een nieuw pensioenstelsel brengt ook uitdagingen mee voor de governance van pensioenfondsen. Niet alleen krijgen deelnemers een nieuwe pensioenregeling, het gehele pensioenfonds belandt straks in een nieuwe omgeving. Daarbij is het de vraag of de huidige governance(modellen) en vormen van verantwoording en medezeggenschap ook in het nieuwe stelsel voldoende passend zijn. In 2025 werken we verder aan handvatten voor de governance van pensioenfondsen na de transitie naar het nieuwe stelsel. Daarvoor is samen met pensioenfondsen een werkgroep geformeerd en wordt de huidige governance geëvalueerd.

Samen met de Stichting van de Arbeid is door de Pensioenfederatie de Taskforce Diversiteit, Gelijkwaardigheid en Inclusie ingericht, die als taak heeft om de sector vooruit te helpen op het vlak van diversiteit en inclusie.

De aandacht voor de nieuwe Code Pensioenfondsen loopt uiteraard door. Samen met de sector monitoren we de naleving en ondersteunen waar nodig.

(Schijn)zelfstandigen, verkleinen witte vlek en arbeidsongeschiktheid

In 2025 gaan we verder met thema's als schijnzelfstandigheid, het verkleinen van de zogenoemde witte vlek en sociaal-medisch beoordelen bij arbeidsongeschiktheid. Deze thema’s raken aan bredere arbeidsmarktvraagstukken die ook impact hebben op het werk van pensioenfondsen. De arbeidsmarkt verandert sterk en het vorige kabinet heeft een arbeidsmarkthervorming aangekondigd. Het is belangrijk dat we daar als sector goed op aansluiten, dat we duidelijkheid bieden aan werkgevers en dat we conflicten over aansluitingen zoveel mogelijk voorkomen.

Vanaf 1 januari 2025 handhaaft de Belastingdienst weer op schijnzelfstandigheid. De aanpak van schijnzelfstandigheid betekent een incassorisico voor de pensioensector als aansluiting van deze werkenden ook betrekking heeft op het verleden, terwijl door werkgevers geen premies zijn betaald. Er ligt een wetsvoorstel bij het parlement dat de criteria voor het beoordelen van de arbeidsrelatie moet verduidelijken en een rechtsvermoeden regelt. De Pensioenfederatie pleit voor een werkbare oplossing voor de sector en monitort ondertussen de impact.

De Pensioenfederatie is betrokken bij de activiteiten van de Stichting van de Arbeid om de witte vlek te verkleinen. In het aangescherpte ‘Aanvalsplan witte vlekken’ hebben de sociale partners zich gecommitteerd aan het halveren van het aantal mensen dat geen pensioen opbouwt. Dat betekent dat in 2027 ongeveer 450.000 méér werknemers pensioen moeten opbouwen.

De conclusies van de onafhankelijke commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) hebben mogelijk gevolgen voor het sociaal-medisch beoordelen. De Pensioenfederatie inventariseert de gevolgen en brengt de belangen van de sector onder de aandacht bij het ministerie en stakeholders.

Ook de gesprekken over een modernisering van de sectorindeling lopen door. De Pensioenfederatie ziet erop toe dat de sectorindeling wordt gehandhaafd en gemoderniseerd indien er geen beter alternatief voor handen is.

Digitalisering en slim datagebruik zijn belangrijk voor pensioenfondsen. Zowel achter de schermen in de pensioenadministratieprocessen als vóór de schermen in de dienstverlening aan deelnemers. Het is een belangrijk onderdeel van de transitie naar het nieuwe stelsel. De kwaliteit, uitwisseling en beveiliging van data zijn immers essentieel. Een robuuste digitale infrastructuur is daarvoor de basis en daar werken we ook in 2025 aan.

Informatiebeveiliging en digitale weerbaarheid

Vanaf 17 januari dienen financiële instellingen te voldoen aan DORA, de Europese digitale weerbaarheidswet voor de financiële sector. De digitale omgeving moet dan aantoonbaar bestand zijn tegen grote digitale verstoringen. Dit geldt ook voor de pensioensector. De Pensioenfederatie biedt handreikingen voor de implementatie en we zullen later in het jaar ervaringen ophalen.

Datakwaliteit en datadeling

Datakwaliteit en data delen zijn belangrijk voor een goede pensioenuitvoering. Gegevens van deelnemers moeten kloppen en actueel zijn en daarvoor is het kunnen uitwisselen van gegevens een belangrijk aspect. Met de overgang naar het vernieuwde stelsel is het van belang dat alle deelnemers goed geinformeerd kunnen worden. Daarom stelt de pensioensector alles in het werk om zogeheten spoorloze deelnemers terug te vinden. Zij hebben immers recht op pensioen en dienen ook geïnformeerd te worden over de overgang naar het vernieuwde stelsel. Naast een gegevensuitwisseling met de Sociale Verzekeringsbank (SVB) wordt daarvoor gewerkt aan een structurele gegevensuitwisseling met de Basis Registratie Persoonsgegevens (BRP). De Pensioenfederatie coördineert het vormgeven van een modelovereenkomst op basis waarvan die gegevensuitwisseling kan plaatsvinden.

De loonaangifteketen bevat data die voor onze sector de belangrijkste gegevensbron kan worden. Op dit moment sluit nog niet iedere pensioenregeling aan op de loonaangifteketen. De eigenaren van de Loonaangifteketen (Belastingdienst, UWV, CBS) onderzoeken daarom in samenwerking met salarisadministrateurs en de pensioensector of het mogelijk is om zeven extra gegevenselementen toe te voegen. Met deze uitbreiding kunnen namelijk wel de meeste pensioenregelingen worden geadministreerd en is de UPA daarvoor niet meer nodig. In 2025 wordt besloten of de uitbreiding gerealiseerd kan worden. Daarnaast is de Pensioenfederatie in gesprek met het UWV over de levering van gegevens in verband met de vrijwillige voortzetting van de risicodekking voor nabestaandenpensioen.

De Europese Financial Data Access (FiDA) Verordening gaat pensioenfondsen mogelijk verplichten om gezamenlijk data beschikbaar te stellen aan derde partijen, als de deelnemer dat wil. Het delen van persoonlijke financiële gegevens geeft deelnemers een beter financieel overzicht. Het kan onze sector bovendien helpen met het bieden van keuzebegeleiding. Met het opzetten van het Afsprakenstelsel Pensioenservices bereidt de pensioensector zich voor op deze verantwoordelijkheid. Stichting Pensioenregister wil vanaf 2026 data beschikbaar kunnen stellen aan het European Tracking Service on Pensions (ETS). Daarmee krijgen mensen die in meerdere EU-landen hebben gewerkt een volledig(er) pensioenoverzicht.

Dienstverlening aan deelnemers is een belangrijk aspect van pensioenuitvoering. De Wet toekomst pensioenen is een vliegwiel om die dienstverlening naar een nog hoger plan te tillen. Daarbij is goede communicatie met deelnemers essentieel, bijvoorbeeld om hen te begeleiden bij pensioenkeuzes en hen te activeren bewust met pensioenopbouw bezig te zijn. We zien bovendien steeds vaker dienstenplatforms, standaardisatie van diensten en interactie tussen dienstverleners ontstaan. Deze ontwikkeling biedt kansen om pensioendienstverlening aan deelnemers, werkgevers en gepensioneerden meer te laten aansluiten bij de individuele pensioenbeleving.

Digitalisering en activatie

De communicatie met deelnemers gaat steeds meer via digitale kanalen. Digitalisering van deelnemerscommunicatie is belangrijk voor de toegang van deelnemers tot informatie en diensten. Zeker voor jongere generaties, voor wie digitaal contact de norm is. Pensioencommunicatie wordt bovendien persoonlijker. Daarvoor gelden inmiddels nieuwe wettelijke verplichtingen die de sector moet toepassen. Keuzebegeleiding voor deelnemers is onderdeel van de Wet toekomst pensioenen. In verschillende bijeenkomsten van de Pensioenfederatie hebben we de nodige ervaringen en inzichten over de inrichting gedeeld. Dat blijven we doen. We gaan ook door met experimenten voor deelnemersactivatie om deelnemers meer betrokken te krijgen bij hun pensioenopbouw. Over vernieuwende communicatie met deelnemers organiseren we in 2025 diverse webinars en ledenbijeenkomsten en bieden handreikingen via inspiratie- en servicedocumenten.

Uniform Pensioen Overzicht

We gaan aan de slag met de volgende geactualiseerde UPO voor 2026 met bijbehorende handleiding. Ook gaan we aan de slag met de vormgeving voor het toekomstige UPO. Centraal staat hoe een verbeterde informatieoverdracht en vormgeving van het UPO voor deelnemers kan bijdragen aan activatie en een beter begrip van hun pensioen.

Nieuwe pensioenservices

De Pensioenfederatie ondersteunt de ontwikkeling van nieuwe pensioenservices. Vaak bouwen deelnemers gedurende hun werkzame leven bij meerdere pensioenfondsen pensioen op. Om gemakkelijker gegevens te kunnen verstrekken aan deelnemers, zijn afspraken nodig over data-uitwisseling tussen pensioenuitvoerders. Zo heeft een aantal pensioenfondsen en pensioenuitvoeringsorganisaties al het voortouw genomen voor de pensioenservice ‘scheiden’. Ook op andere thema’s zijn er mogelijkheden voor het ontwikkelen van een pensioenservice. De Pensioenfederatie voert gesprekken binnen de sector over aansluiting bij deze initiatieven.

Maatschappelijk verantwoord beleggen maakt een steeds groter onderdeel uit van het maatschappelijk profiel van de pensioensector. Het biedt kansen om bij te dragen aan een duurzamere wereld. Tegelijkertijd is verantwoord beleggen in toenemende mate ook het managen van duurzaamheidsrisico’s. Pensioenfondsen maken immers beleggingskeuzes binnen de vierhoek van rendement-risico-kosten-duurzaamheid.

Capital Markets Union (CMU)

Voor een sterke Europese economie is behoefte aan een groter aanbod van private investeringen. Daarvoor werkt de Europese Commissie al langer aan de integratie van de ‘Kapitaalmarktunie’. Dit krijgt extra urgentie door de aandacht voor Europese defensie samenwerking en concurrentiekracht. Om het aanbod van private investeringen in Europa te vergroten, wordt nadrukkelijk ook naar de pensioensector gekeken. Het wegnemen van barrières om grensoverschrijdend te investeren, levert ook extra mogelijkheden op om mooie rendementen te behalen. De Pensioenfederatie ziet kansen voor onze sector om daaraan een belangrijke bijdrage te leveren. Toegang tot aanvullend pensioen en voldoende premies zijn immers belangrijk voor een vergrijzende samenleving. Dat moet prioriteit krijgen in Europees beleid. De Europese Commissie heeft al diverse voorstellen gedaan, onder meer het voorstel om een Europees 'pension dashboard' in te richten met daarin informatie over de dekking en toereikendheid van pensioenen per lidstaat. Ook is er het voorstel om pensioenopbouw in de 1e, 2e en 3e pijler zichtbaar maken met nationale pensioenregisters. En er wordt gekeken naar best practices met automatische deelname in tweede pijlerpensioenen in Europa, om het gebrek aan (verplicht) pensioensparen in andere lidstaten aan te pakken. We volgen daarom nauwgezet de plannen van de Europese Commissie en brengen Nederlandse expertise en ervaringen in.

Duurzaamheid: ESG (Environmental, Social en Governance)

De Pensioenfederatie vindt het belangrijk dat de sector actief blijft inzetten op duurzaamheid. Het is in toenemende mate een wezenlijk thema voor deelnemers. Zij willen immers in de toekomst in een leefbare wereld van hun pensioen kunnen genieten. Daarom nemen pensioenfondsbesturen duurzaamheid mee in het beleggingsbeleid. Bovendien wordt steeds vaker aan de pensioensector als institutionele belegger gevraagd om bij te dragen aan grote maatschappelijke opgaven in Nederland, zoals woningbouw en energietransitie. Daar zetten we ons voor in omdat investeringen niet alleen financieel, maar ook steeds vaker maatschappelijk moeten renderen voor deelnemers.

Komend jaar richten we ons op het versterken van de transparantie en verantwoording over ESG richting deelnemers; het toepassen van ESG-risicomitigatie in beleid, uitvoering en rapportage; en zetten we in op het versterken van samenwerking en slagkracht op het terrein van ESG. Samen met sociale partners kijken we naar de ESG-risico's op het gebied van arbeid. En we werken aan een leidraad voor het bijdragen aan sociale duurzaamheid. Beleggingskeuzes dienen bovendien aan te sluiten bij voorkeuren van deelnemers en bij de impact die het heeft op ESG-duurzaamheidsdoelen. Om die aansluiting en impact te vergroten gaan we in de sector meer samenwerken. Zo vergroten we onze slagkracht.

ESG kent inmiddels ook veel verplichtingen voor de financiële sector, in wetgeving, beleid en toezicht. We zijn kritisch op de werkbaarheid daarvan voor het beleggingsbeleid van Nederlandse pensioenfondsen. Zo pleiten we onder meer bij de Europese herziening van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) voor een werkbare en effectieve rapportage op duurzaamheidsverplichtingen. We verwachten dat de Europese rapportagestandaarden (ESRS) voor duurzaamheid ook ambitieus genoeg gaan zijn voor ondernemingen. Ook bij de herziening van de Europese richtlijn ‘Institutions for Occupational Retirement Provision’ (IORP II) krijgen duurzaamheidsverplichtingen mogelijk een grotere rol. De richtlijn wordt komend jaar naar verwachting beperkt herzien en meer in lijn gebracht met maatschappelijke verwachtingen van pensioenfondsen op de thema's duurzaamheid en diversiteit en inclusie. De Pensioenfederatie let erop dat de herziening van IORP II niet onevenwichtig uitpakt voor het beleggingsbeleid van Nederlandse pensioenfondsen en meer mogelijkheden biedt voor pensioencommunicatie met deelnemers. Ook de timing is belangrijk: we pleiten ervoor dat pensioenfondsen de nieuwe regels moeten implementeren nadat de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel is afgerond.

Stakeholderdialogen en klimaatcommitment

Ook komend jaar organiseren we stakeholderdialogen over maatschappelijk verantwoord beleggen. Deze stakeholderdialogen zijn verplicht onder de OESO-richtlijnen die pensioenfondsen hebben onderschreven in het IMVB-convenant. De pensioensector blijft ook actief bijdragen aan de Nederlandse klimaattransitie en CO2-reductie. Daarvoor wordt in 2025 onder meer met een herziene leidraad, conferentie en monitoring, uitvoering gegeven aan de afspraken die in het Klimaatcommitment zijn gemaakt.

‘Due Diligence’

De Europese ‘Corporate Sustainability Due Diligence Directive’ (CSDDD) is op 25 juli 2024 in werking getreden en verplicht grote bedrijven om ‘gepaste zorgvuldigheid’ te betrachten en mensenrechtenschendingen en milieuschade in hun waardeketens te voorkomen. Deze verplichting hangt samen met de Corporate Sustainability Reporting Directive (CRSD), op grond waarvan bedrijven verplicht rapporteren over hun impact op mens en klimaat. De Pensioenfederatie vindt het voor het beleggingsbeleid belangrijk dat bedrijven inzage geven in mogelijke misstanden in de keten van hun bedrijfsvoering en hoe zij deze misstanden tegengaan. De CSDDD due diligence verplichting geldt niet voor beleggers zelf, maar de Europese Commissie heeft al laten weten dat het binnen twee jaar opnieuw naar de rol van de financiële sector gaat kijken. Als pensioensector hebben wij ons alvast gecommitteerd om deze ‘due diligence’ te verankeren in het beleggings- en stembeleid.

De Pensioenfederatie is de overkoepelende belangenbehartiger van bijna alle Nederlandse pensioenfondsen. Zij vertegenwoordigt namens 149 pensioenfondsen de belangen van ongeveer:

• 6,4 miljoen deelnemers
• 3,9 miljoen gepensioneerden
• 8,4 miljoen gewezen deelnemers

Het overgrote deel van alle werkenden is aangesloten bij een collectief pensioenfonds.

De pensioenfondsen van de Pensioenfederatie beheren samen ongeveer 1.600 miljard euro.

(Cijfers per 31-12-2023)

Pensioenfederatie
Prinses Margrietplantsoen 90
2595 BR Den Haag

Postadres
Postbus 93158
2509 AD Den Haag

Telefoon: +31 (0)70 76 20 220
E-mail: info@pensioenfederatie.nl
Website: www.pensioenfederatie.nl

Tekst en beeld: Pensioenfederatie
© Overname van tekst(delen) en/of beeldmateriaal uit deze uitgave is mogelijk na toestemming van de Pensioenfederatie. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

Pensioenfederatie, december 2022